LEED Sertifikalı Binalarda Hiç Bir Corona Vakası Yaşanmadı
Dünya Corona virüsü gündemini yaşarken LEED Sertifikalı Yeşil Binalarla ilgili olumlu bir gelişme oldu. NY Times’e göre LEED Sertifikalı binalarda hiç bir Corona virüsü vakası yaşanmadı ve bu bir rastlantı değil. Sadece ABD’de değil dünyanın her bölgesinde LEED Sertifikalı Yeşil Binalar Corona virüsünün bina kullanıcılarına geçmesini engelledi. Bu istatistik NY Times’de manşet oldu.
LEED Sertifikalı Binalar, Bina Çalışanlarını Corona ve Benzeri Virüslerden Nasıl Koruyor?
LEED Sertifikalı Yeşil Binaların Corona ve benzeri virüslere karşı çok önemli bir koruma sağlaması tüm dünyanın ilgisini de bu noktaya çekti. Corona’ya karşı koruyucu olan bu binaların başarısının tek bir nedeni yok ve bir çok konudaki performansı sayesinde bu başarı oluşuyor.
Bilim adamlarına göre doğru havalandırma, doğru filtrasyon ve nem, yeni Coronavirüs gibi patojenlerin yayılmasını engelliyor. Ancak LEED Sertifikalı Binaların koruyucu olmasının nedenleri bunlarla da sınırlı değil. Özellikle bulaşıcı virüslerin bulaşmasının hava yolu ile engellenmesi dışında binaya virüslerin girişi LEED Sertifikalı Yeşil Binalarda filitreler, özel giriş sistemlerini bina içine kirleticilerin hava yolu ile girişinin engellenmesi için yapılan modelleme çalışmaları ile sağlanıyor.
Yani LEED Sertifikalı Yeşil Binaların içine Corona virüsü bir türlü giremiyor. Diğer yandan girse dahi LEED Sertifikalı bina Corona virüsünü sıcaklık ve nem kontrolü ile çok kısa sürede öldürüyor. Bina kendisini sürekli olarak dezenfekte ediyor. Özellikle havalandırma sistemlerindeki UV korumalar virüslerin sistem içinde gezmesini tamamen engelliyor.
LEED Sertifikalı Binalar Corona ve Benzerleri İçin Yıllardır Tedbir Alıyor
USGBC, yani ABD Yeşil Binalar Konseyi, 10 yılı aşkın süredir küresel ısınmanın insan hayatı üzerindeki etkilerini araştırıyor. Okullar, hastaneler, konutlar ve iş merkezleri için insan sağlığı ile ilgili çok boyutlu kriterleri LEED Yeşil Bina Derecelendirme Sistemi olarak rehberleştirmiş durumda. Bu rehberler özellikle son 5 yılda daha da fazla oranda bina kullanıcılarını salgın hastalıklar dahil “hasta bina sendromu” başlığında özetlenen 120’den fazla hastalığa karşı koruyucu önlemler içeriyor. Ülkemizde özellikle Sağlık Bakanlığı LEED for Healthcare yani LEED Hastane Binaları Sertifikasını 200 yatak üzeri hastanelerde zorunlu kıldı.
Şehirlerimizde yoğun kentsel koşullar viral hastalığın yayılmasına yardımcı olabilirken, binaların kontaminasyona engel olarak da hareket edebileceği net bir şekilde ortaya çıkıyor. LEED bu konuda şu ana kadar ne yazık ki hak ettiği dikkati çekemeyen bir çok kontrol stratejisini yıllardır kullanıyor. Ancak Corona salgını LEED Sertifikalı Binaları da dünya gündemine oturttu.LEED sertifikalı binalar tüm kamu yöneticilerinin yeni amacı haline geldi.
Covid-19 olarak adlandırılan ve yüksek oranda ölümlere neden olan yeni Corona virüsünün nasıl yayıldığı hakkında hala bazı tartışmalar var. Bu tartışmalar halen dar bir çerçevede. Bunun hata olduğunu bilim adamları belirtiyor. Ülkelerin Hastalık Kontrol / Önleme Merkezleri ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından şimdilerde binalarda alınması gerekli olan tedbirlerin, en maliyet uygun ve enerji verimli şekilde "LEED Yeşil Bina Sertifikasyon Sisteminde" ele alındığı belirtiliyor.
Mevcut araştırmalar Corona ve benzeri virüslerin öncelikle solunum damlacıkları ile bulaştığına ilişkin kanıtlara dayanmakta. Birisi öksürdüğünde veya hapşırdığında dışarı atılan büyük, bazen görünür damlacıklar virüsü süratle yayıyor. Böylece öksürüklerinizi ve hapşırıklarınızı örtme, ellerinizi yıkama, yüzeyleri temizleme ve sosyal mesafeyi koruma zorunluluğu gerekiyor. LEED Sertifikalı Yeşil Binalar binadaki tüm bireylerin havalandırma ve termal konfor kontrolünü tek tek ele aldığından tüm bina kullanıcılarının sosyal mesafelerini tasarım kriterlerinde koruyucu olarak değerlendiriyor. Üstelik bu yeni de değil, 10 yıldır LEED Sertifikalı Yeşil Binalarda virüs salgınlarına karşı tedbir yöntemleri uygulanıyor. Bunun şaşırtıcı sonucu LEED Sertifikalı binaların hiç birisinde Corona virüs vakasına rastlanılmaması ile şimdilerde bir defa daha doğrulandı.
LEED Sertifikalı Binalar, Bina Kullanıcılarının Virüse Olan Direncini de Arttırıyor
LEED Sertifikalı Binalarda bina kullanıcılarının sağlığına bir bütün olarak bakılıyor. Bina kullanıcılarının binayı kullanırken, asansörler, merdivenler, ofis alanları, ıslak hacimler, toplantı mekanları gibi ortamlarında ayrı stratejiler uygulanıyor. Bu stratejiler binadaki kullanıcıların gıda alışkanlıklarında, spor yapmalarına, streslerinden, sirkadiyen saatlerine uygun aydınlatmalarına, beslenme gibi önlemlerde binada uygulanıyor. Tüm önlemler virüslere dayanıklı sağlıklı olan bina çalışanı profilini destekliyor.
LEED Sertifikalı Binalarda Virüsler Filitreleri Geçemiyorlar
LEED Sertifikalı Binalarda virüsler filitreleri bir türlü geçemiyorlar. Çünkü bu filitreler tıpkı hastane ameliyathanelerindeki virüs tutucu seviyede ince gözeneklere sahip. HEPA gibi filitrelerin binalara takılması havalandırmalarda virüslerin olmasını engelliyor. LEED Sertifikalı binalara MERV 13 sınıfından aşağıda bir filitre takılması mümkün olamıyor. Yani bina içinde virüsler isteselerde hava yolu ile dolaşamıyorlar. LEED sertifikalı binalar CFD tasımı ile kirleticilerin bina içinde nerelere taşınacakları bilgisayar modelleri ile öncesinde görüyor ve inşaat öncesinde buna imkan vermeyecek şekilde tasarlanıyor.
Örneğin bir hastane binasının kapısından içeriye virüslerin girmesini engellemek için havalandırma sistemi, pozitif basınç oluşturarak içeriye tüm kirleticilerin girmesini engelliyor. Rüzgarlı bir havada toz ve toprak la karışık hava hastaneye kapılardan ve hava alıklarından giremiyor. Bunların başarısı bilgisayar modelleri ile doğrulanıyor. Yine başka bir örnek, bina girişlerindeki paspaslar bina kullanıcılarının adım sayısını ve çevrenin kirlilik durumunu gözeterek tüm tozu ayakkabılardan alıyor. Ayak yolu ile binaya virüs girişi engelleniyor. Yerden tozun havalanması ve bina kullanıcılarının koklama seviyesine gelmesi havalandırma tasarımı ile engelleniyor. Dolayısıyla LEED Sertifikalı binalarda toz hiç bir şekilde kullanıcıya ulaşmıyor, bu sayede LEED Sertifikalı hastane binalarında hastaların 2 gün daha erken taburcu olduğu dünya çapında istatistiklerle kanıtlanmış durumda.
Bina Havalandırma Sistemi Kendini Sürekli Olarak Dezenfekte Ediyor
Bina havalandırma ve soğutma sistemi bina kullanıcıları binayı kullanmaya başlamadan önce her gün kendisini sterilize ediyor. Bunu UV ile yapması dışında filitreler uygun zamanda değişmeleri gerektiğini bina işletmecilerine hatırlatıyorlar. Kirli havanın engellenmesi sayesinde virüsler binaya nüfuz edemiyor
LEED Sertifikalı Binalarda Boyalar ve Zeminler Virüsleri Öldürüyor
LEED Sertifikalı Binalarda Boyalar ve Zemin kaplamaları RACH kriterlerinde toksik maddeler içermiyorlar. Özel mekanlarda virüs tutmasını engelleyici malzemeler kullanılıyor, bu sayede özellikle çocuklar, öğrenciler, yaşlılar ve hastalar için ayrı ayrı stratejiler proje aşamasından montaja kadar uygulanıyor. Bu sayede hijyenik binalar ortaya çıkıyor. Bu binalar diğer binalar göre %100 oranında daha sağlıklı olarak değerlendiriliyor.
Virüs Salgınlarının Önlenmesi İçin LEED Sertifikalı Yeşil Binalar Kullanılmalı
Dünya Sağlık Örgütü WHO, virüsler ile mücadelede sadece kişisel davranışlardaki değişikliklerin yeterli olmadığını, binaların da virüsler ile mücadele eden ilkeler ile tasarlanıp inşa edilmeleri gerektiğini söylüyor. Uzmanalar tarafından, bu konuda dünyadaki en başarılı iki yeşil ve sağlıklı bina sertifikasyon sistemi ise LEED ve WELL olarak değerlendiriliyor. LEED Sertifikalı binalarda Corona virüsü vakasına rastlanılmamasının buna en büyük neden olduğu söyleniliyor.
Binalar İnsan Sağlığını Koruyan Şekilde Tasarlanmalı
İnsanlar öksürdüğünde veya hapşırdığında, sadece büyük damlacıkları değil, aynı zamanda havada kalabilen ve binaların etrafında taşınabilen damlacık çekirdeği adı verilen daha küçük havadaki parçacıkları da dışarı atıyorlar.
Yakın zamanda yapılan iki Corona virüsün daha önceki araştırmaları hava yoluyla bulaşmanın meydana geldiğini gösterdi. Bu, bu Corona virüslerinden birinin enfeksiyon bölgesinin, sadece derinden solunabilen daha küçük parçacıkların neden olabileceği alt solunum yolu olduğuna ilişkin kanıtlarla desteklenmekte.
Bu konu bizi yine binalara geri getiriyor. Binalar plansız ve kötü yönetilirse hastalığı yayabilirler. Bu konuda LEED Sertifikası bina yöneticilerinin yönetim planlarını uluslararası normlarda yapıyor. Sonra LEED Eğitimi bina yönetici ve personeline veriliyor. Bir kriz anında binada alınması gerekli tedbirler öğretiliyor. LEED sertifikalı binalar projesinden, inşaatına ve orada işletmesine kadar planlı ve ekonomik bir şekilde insan sağlığını korumak ve verimliliğini arttırmak için en kasamlı şekilde işletiliyor. Dünya eğer doğru binalar yaparsak, okullarımızı, ofislerimizi ve evlerimizi bu önemli mücadeleye dahil edebiliriz görüşünü taşıyor.
İşte kullandığımız ofis binalarında tek yapmamız gereken şey LEED Sertifikası kriterlerini uygulamız. Eğer bu yok ise ısıtma ve havalandırma sistemlerine sahip binalarda daha fazla dış hava getirilmesi (veya olmayan binalarda pencere açılması) havadaki kirleticilerin seyreltilmesine yardımcı olmakta ve enfeksiyonu daha az olası hale getirmektedir. Yıllardır, Türkiye’de tam tersini yapıyoruz: pencerelerimizi kapatıp binayı iç hava sirkülasyonu ile havalandırıyoruz. Sonuç, kronik olarak havalandırılmayan okullar ve ofis binaları ortaya çıkıyor. Bu sadece norovirüs veya ortak grip gibi yaygın hastalıklar dahil olmak üzere hastalık bulaşmasını arttırmakla kalmıyor, aynı zamanda bilişsel işlevi de önemli ölçüde azaltıyor.
Geçen yıl yayınlanan bir araştırmada, minimum dış hava havalandırması seviyesinin sağlanmasının bile influenza iletimini azalttığını, binadaki insanların % 50 ila % 60'ını koruduğunu göstermektedir.
Binalar tipik olarak, bir bölgedeki kontamine olan havayı binanın diğer bölgelerine (kızamık ile okulda olduğu gibi) sirküle eder, salgınlar sırasında daha yüksek enfeksiyon riskine yol açarlar. Riskli hava yeniden dolaştırılır. Örneğin, çok soğuk veya çok sıcak olduğunda, bir okul sınıfında veya ofiste havalandırma deliğinden çıkan hava tamamen dolaşım havası olabilir. Bu bir felaket tarifidir. LEED Sertifikası bu gibi hatalara engel olmaktadır. LEED Sertifikalı binalarda tasarım kriterleri virüslerin bina kullanıcılarına geçmesini kesinlikle engellemektedir.
World Health Organization (WHO) yaptığı açıklamada binalarda uygulanması gereken standartları LEED’in tanımladığını belirtti. Bu nalamıyla LEED rehberleri Corona ve benzeri salgınlar için en iyi tedbir olarak belirledi.
Çünkü insanlar vakitlerinin %90’ını bina içlerinde giriyorlar. Corona salgını gibi felaketlerde ise devletler insanların vakitlerinin %100’ünü binalarında geçirmelerini ve sokağa çıkmamalarını belirtiyor. Bu durumda kapalı kaldığımız ortamın bizi Corona’dan koruması gerekiyor.
LEED Sertifikalı Binalar Corona’ya Karşı Koruma Sistemleri İçeriyor
Havanın kesinlikle devridaim edilmesi gerekiyorsa, filtrasyon seviyesini artırarak çapraz kontaminasyonu en aza indirebilen sistemler uygulanıyor. Çoğu bina, viral partiküllerin yüzde 20'sinden daha azını yakalayabilen düşük dereceli filtreler kullanır. Ancak, LEED Sertifikalı binalar MERV 13 veya daha yüksek MERV derecesi olan bir filtre kullanır. Bu nedenden MERV 13 üzeri filitre kullanan binalar, bina içi havasındaki viral partiküllerin %99,97’sini yakalayabilirler. Bu sistemler Corona gibi virüsleri ise %100 yakalamakta ve sonrasında öldürmektedir.
Bu sonuçlar ampirik kanıtlarla desteklenmektedir. Son zamanlarda proje değerlendirmesi için gönderdiğimiz ekibimizin çalışmalarında, hava yoluyla bulaşmanın egemen olduğu bir hastalık olan kızamık için ventilasyon oranlarının artırılması ve filtrasyon seviyelerinin artırılmasıyla önemli bir risk azalması sağlanabileceğini tespit ettik. Kızamık, bir aşısı olan hastalıktır ancak Corona’nın aşısı yoktur. Corona virüs için henüz sahip olmadığımızdan daha iyi çalışan bir binaya sahip olmamız bir lüks değildir ve kaçınılmazdır.
Virüslerin düşük nemde daha iyi hayatta kaldığına ilişkin çok sayıda kanıt vardır - tam olarak kış aylarında veya yaz aylarında klimalı alanlarda ne olur. Bazı ısıtma ve havalandırma sistemleri, nemi yüzde 40 ila yüzde 60 arasında optimum seviyede tutacak şekilde donatılmıştır, ancak çoğu değildir. Bu durumda, taşınabilir nemlendiriciler, özellikle evdeki odalarda nemi artırabilir.
Büyük Şirketler Virüs Riskine Karşı LEED Sertifikalı Binalar Yapmalılar
Milyonlaraca TL tutarında iş hacmi olan büyük şirketler özellikle binalarında enerji ve su tasarrufu gibi virüs riskini de minimize etmek durumundalar. Virüs riski büyük şirketlerde en küçük borsa değerindeki düşüşle bile milyonlarca dolarlık zarara giriyorlar. Oysa binalarını sadece %5 daha fazla maliyet ile LEED Platin yapmanın maliyetini sadece 1 yılda geri alıyorlar. Dolayısıyla binaların virüslere dayanıklı hale gelmesi için maliyet optimum tasarımlar yapılması gerekiyor. Maliyet optimum sağlıklı binalar içinen geçerli yöntem LEED Yeşil Bina Standartlarını uygulamak oluyor
Corona Virüsü Sonrasında LEED Sertifikalı Binalara Talep Arttı
Bir başka gerçek binaları satan yatırımcıların müşterilerine sağlıklı bina yaptıklarını anlatmaları gerektiğinde ortaya çıkıyor. Eğer bina LEED gibi dünya çapında kabul görmüş bir sistemde sağlık kriterlerini sağlamadaysa yatırımcıların özellikle A kategorisindeki müşteri kitlelerine satış yapmaları mümkün olmuyor. Bu nedenle kısa bir sürede LEED Sertifikalı binalar olan talepte önemli artış olduğu görüldü. Özellikle LEED Sertifikalı Yeşil Binalarda Corona vakasına rastlanılmaması, işyerlerini bu binalara yerleşmeye yönlendirdi.
Bina Kullanıcılarının Moralini Yüksek Tutuyor
Eğer LEED Sertifikalı bir binada çalıştığınızı biliyor iseniz, daha sağlıklı koşullarda olduğunuza karşı inancınız artıyor. Diğer yandan, manzarası olan, gün ışığını kullanan, akustik olarak sisi strese sokmayan ve en önemlisi sosyal alanlarda olarak sizin özerkliğinizi koruyan planlayan bir bina olmanız moralinizi yüksek tutuyor. Size özel havalandırma kontrollerinizin olması, sizin havanızın sadece sizin tarafınızdan kullanılan taze hava olması, dışarıdan size kirleticilerin gelmesinin engellenmesi sizi güvende hissettiriyor.
LEED Sertifikalı Binalar Corona Virüsüne Rağmen Güvenle Çalışmalarına Devam Ediyor
LEED sertifikalı binalar corona virüsüne rağmen tüm dünyada güvenle çalışmalarına devam ediyor. Bina kullanıcıları ve işletmecileri virüs riskine karşı aldıkları çevreci ve ekonomik tedbirleri uygulamanın faydasını görüyorlar.
Son olarak, corona virüs kontamine yüzeylerden yayılabilir. Kapı kolları ve tezgahı, asansör düğmeleri ve cep telefonları gibi şeyler. Bu yüksek dokunuşlu yüzeylerin sık sık temizlenmesi de yardımcı olabilir. LEED Sertifika Sisteminde belirtilen standartlarda evimiz ve düşük riskli olmasını istediğimiz ortamlarımız için yeşil temizlik ürünleri uygundur. Hastanelerde EPA kayıtlı dezenfektanlar kullanılırlar. Evde, okulda veya ofiste olsun, enfekte kişiler mevcut olduğunda daha sık ve daha yoğun bir şekilde temizlemek en iyisidir.
Bu salgının etkisini sınırlamak, her şey dahil bir yaklaşım gerektirecektir. Önemli bir belirsizlik kaldığında, bu bulaşıcı hastalıkta sahip olduğumuz her şeyi atmalıyız. Bu, cephaneliğimizdeki gizli silahları serbest bırakmak anlamına geliyor. Binalarımız LEED Sertifikalı değil ise havalandırmaları halen Corona virüsü içeriyor olabilir. Bu nedenle en kısa sürede binalarımızı LEED’e uygun hale getirmeliyiz. Bu sadece sağlığımızı değil, risklere dayanıklı bir firma veya aile yapımız olması için lüks değil kaçınılmaz bir uygulamadır.
Komşudaki Corona LEED Sertifikalı Binalarda Bize Bulaşamıyor
Komşumuzun hasta olduğunu düşünelim. Bu hasatalığın bize geçmesi tedbir alınmamış bir binada dakikalar içinde gerçekleşiyor. Örneğin komşumuzun kendi konut birimindeki penceresini açması ile oluşan pozitif basınç, eğer duvarlarımız ve mutfak sistemimiz uygun değil ise dakikalar içinde bizim evimizin içine girebiliyor. Benzer şekilde apartman içinde yürüyüş yapan bir Corona hastası komşumuzun öksürüğünden havaya karışan tanecikler, apartman pencereleri açık ise pozitif basınçla hamen konut kapımızdan içeriye kısa sürede giriyor ve bizi de hasta ediyor. Yine başka bir örnek vermek gerekir ise komşunuz banyosunda öksürüyor, apartman boşluğundaki hava sirkülasyonu sizin banyonuza virüsü heme getiriyor. Ülkemizdeki apartmanların banyo havalandırmalarının sistemi siz evde kalsanız dahi siz banyoda ellerinizi yıkarken hastalığı size taşıyor. Dolayısıyla LEED Sertifikalı binalarda yaşamak bir lüks değil zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. Komşumuzdan bize hastalık bulaşmaması için bu kaçınılmaz.
LEED Sertifikalı binalarda binaların özel sızdırmazlık testleri yapılıyor. Konutlarda komşudan komşuya hava transferinin olup olmadığı özel testler ile kontrol ediliyor. Hava testleri sonucunda size hastalıkları bulaştırma riski olan bölgelerde tedbir alınıyor. LEED sertifikalı binaların konut birimleri arasındaki bölmeler sadece ses veya sigara dumanı değil, buna ilave olarak hava yolu ile taşınan virüslerin de geçişini kesinlikle engelliyor. Yandaki fotoğrafta komşudan bizim konut birimimize nasıl hava geçişi olduğu görülüyor. İşte bu hava geçişi biz evimize kapanıp kendimizi tecrit etsek dahi Corona ve benzeri hastalıkları anında bize bulaştırıyor. Yapılması gereken LEED Sertifikası zorunluluğu olan sızdırmazlık testleri yapılmış bir konut biriminde oturmak.
Devletlerin vatandaşlarına evlerinden çıkmamalarını söylemeleri çok doğal ve ilk akla gelen bir tedbir. Ancak evler ve ofisler ve hatta oteller Corona ve benzeri virüsler ile çok boyutlu mücadele eden ve son olayda kendi başarısını kanıtlayan LEED sertifikalı olarak yapılmaları gerekiyor. Bu sayede sadece salgın hastalıklardaki sağlık şartları değil, iklim değişikliği ile oluşan Corona ve bezeri virüslerin bir daha oluşmaması için iklim değişlikliği ile de enerji ve su tasarrufu gibi çevre kriterleri ile mücadele etmiş olacağız.
Eğer konutumuzun havalandırma sistemleri mutfak ve banyolarda yanlış yapılmış ise komşumuzdan bize kısa sürede salgın hastalık geçiyor. LEED, salgın riskine karşı mutfak havalandırmalarını özel nitelikte yaptırıyor. Komşumuzun mutfak ve banyo havası bizim banyomuza gelemiyor. Bu yemek kokusu dışında da önemli bir virüs bulaştırma aracı olarak görülüyor. LEED'in bir faydası da yemek yapılan ve hijyenik olması gereken mutfak hacimlerini komşumuzun olası virüs ve hastalıklarından koruması.