Gelecek yıldan itibaren bir parseldeki toplam inşaat alanı 5.000 m2 büyük yapıların kullandığı enerjinin en az %5'ini güneş enerjisi paneli, rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılaması zorunlu olacak.
Ayrıca, 1 Ocak 2025'ten itibaren 2.000 m2 üzeri tüm binalara yaygınlaştırılması ve kullanılan enerjinin en az %10'unun yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlaması zorunluluğu da getirildi. Geç de olsa güzel şeyler oluyor.
Türkiye bina stoğunun 2053'de Net Sıfır Emisyon Binalar'a geçmesi planlanıyor. Bu aslında uzak bir hedef. Yurt dışında ve Türkiye'de çalışan uzmanlar olarak bu tarihin 2030'lara çekilmesini doğru buluyoruz. - Murat DOĞRU
Çalışmalar için ÇŞİDB bizlerden de faydalandı. Yurt dışında olmamıza rağmen Türkiye'de olan ekibimiz ile toplantılara katıldık ve biz de önemli oranda yönetmelik değişikliğinin oluşmasına katkı sağladık.
Türkiye’nin 2053 Düşük Emisyon Beyanının Adımları Atılıyor
Yenilenebilir Enerji Düzenlemesi, Türkiye'nin beyan ettiği “2053 Net Sıfır Emisyon Binalar” hedefi kapsamında Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği değişikliği ile hazırlandı.
Buna göre 1 Ocak 2023'ten itibaren, bir parseldeki toplam inşaat alanı 5.000 m2’den büyük olan tüm binalar enerji performans sınıfı en az “B” olacak şekilde inşa edilecek. Bu değer değişiklikten önce “C” sınıfıydı. Ayrıca bu binaların, kullandığı enerjinin en az %5'ini güneş enerjisi paneli, rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılaması zorunlu olacak. Bakanlık ısı pompası gibi yenilenebilir enerji kaynağı olmayan, enerji verimliliği kaynağı olan kaynakları da yönetmelikte bu kapsamda değerlendirdi ve onları da yenilenebilir enerji türü olarak kabul etti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca hazırlanan yönetmelik değişikliğiyle normal binalara göre enerji verimliliği daha fazla olan ve kullandığı enerjinin belirli bir kısmını yenilenebilir enerji kaynaklarından temin edilmesi zorunlu kılındı. Bu yaklaşım aslında ÇŞİDB’nin “Neredeyse Sıfır Enerjili Binalar” konseptine aşamalı geçiş anlamı taşıyor ve 1 Ocak 2023'de zorunlu hale getiriliyor.
Pencerelerin Isı Yalıtım Değerleri de İyileştirilecek
Bu yapıların halen “C” olan asgari enerji performansının “B”ye çıkarılması ile ısı yalıtımında kullanılan yalıtım malzemesi kalınlıklarında da en az 2cm artış olmasını gerektirecek. Pratik olarak açıklamak gerekir ise bu kapsamda asgari ısı yalıtım malzemesi kalınlıkları İstanbul’da 5cm’den 7-8cm’ye, Ankara'da ise 6cm’den 8-9 cm’ye çıkacak. Ancak “B” sınıfı enerji verimliliği için ayrıca pencerelerin ısı yalıtım değerlerinde de iyileştirme yapılması gerekli olacak.
Bakanlığın yaptığı tahminlere göre yönetmelik değişikliği sayesinde binaların, termal konfor şartları iyileşecek ve ortalama %25 daha az enerji tüketmeleri sağlanacak.
ÇŞİDB’nin yapmış olduğu hesaba göre yönetmelik değişikliği ile Türkiye'nin yurt dışından satın aldığı fosil yakıt kaynaklı enerji faturasında yıllık 10 milyar lira tasarruf sağlanacak. Bu rakamın günümüz döviz kuruyla 2025'ten itibaren 15 milyar lira tasarrufa ulaşması hedefleniyor. Bu tasarruflar çok önemli çünkü Türkiye'nin cari açığının %70'i enerji sarfiyatından kaynaklanıyor. Türkiye bina stoğunu enerji verimli yapmaz ise enerji bağımlı ülke olarak yaşamaya devam edecek.
Türkiye Dünyayı Bina Teknolojisinde Yakalamalı
Bina teknolojisinde Türkiye dünyanın çok gerisinde. Türkiye bina enerji verimliliğini sadece cihazlar ve izolasyonlar ile sağlamaya çalışıyor. Oysa tasarımın kendisi enerji problematiğinin çözümü için en önemli araç. Türkiye'de halen entegre tasarım yapılmıyor. Binaları halen mimarlar tasarlıyor ve sorumluluk alıyor, oysa tüm disiplinler binadan sorumlu olmalı, entegre tasarım ile enerji verimliliği sağlanmalı. Binanın tasarım boyutu enerji verimliliği için çok önemli. Yapılan düzenleme gereği, 1 Ocak 2023'ten itibaren projeleri buna göre hazırlanmayan binalara ilgili idareler tarafından ruhsat düzenlenemeyecek. Bu konu en başta il ve ilçe belediyelerini ilgilendiriyor.
Türkiye, inşaat sektörünü canlandırmak, bu sektörü teşvik etmek adına binalarını AB ülkelerine göre ucuza yapmayı tercih etti. Enerji verimliliği yönetmeliğinin devreye girmemesi ve sürekli ertelenmesi ile Türkiye bina stokunun enerji verimliliği performansı müteahhitlerin eline bırakıldı. Yap/sat yapan, yaptığı binada işletmeci veya kullanıcı olmayan müteahhitler ise istisnalar bir tarafa, Türkiye genelinde adeta enerjiyi gökyüzüne, atmosfere saçan enerji verimsiz binalar yaptılar. Burada tasarım ekipleri bir yere kadar kabahatli, çünkü onlar paralarını müteahhitten alan ve onlara ekonomik olarak bağımlı çalışan küçük bürolar. Neticede sözleri bir yere kadar geçerli oldu, ayrıca ülkesel zorlayıcı sınırlar olmadığından kural ihlali de yapmadılar, yönetmeliklere uydular. Tipik bina alıcısı vatandaş ise önce konuma, sonra büyüklüğe, sonra yapı kaplama malzemelerine baktı ve satın aldı. Enerji ve su tüketimine hiç kimse satın alma aşamasında bakmadı, bu bir tercih nedeni olmadı.
Türkiye'de yap sat yapan müteahhitlere iş bırakılınca kaçınılmaz ve tahmin edilebilir sonuç olarak (bu rakama dikkat edin) AB ülkelerinin 6 katı fazla enerji tüketen yapılar ile ülke donatıldı. Türkiye geneline göre AB yapıları 1/6 oranında enerji tüketiyorlar. Yani AB’de yer alan ortalama bir ailenin yıllık doğalgaz+elektrik faturası tipik bir Türk ailenin apartman dairesinin 1/6’sı kadar geliyor. Bu oran Almanya’nın güney eyaletlerinde yer alan Freiburg gibi şehirlerde 1/30 oranına çıkıyor. Türkiye'de bi aileye 3.000
Almanya’da bina m2 yapım maliyetleri 2.500-3.000€/m2 seviyesinde. Türkiye’de ise bu değer çok ama çok aşağıda, ÇŞİDB birim fiyatlarıyla kırımsız hesaplanırsa 400-500€/m2 bandında. Yönetmelik aslında AB ülkelerinde 25 yıldır uygulanan enerji verimlilik seviyesine yeni yaptığımız binalarda gelmemizi sağlayacak.
Son Sözler
Peki esas problemi oluşturan bu güne kadar enerji verimsiz yapılmış olan mevcut binalar ne olacak? Sanırız bu sorunun cevabını seçimden seçime proje yapmaya çalışan devlet bürokrasisi dahi henüz bilmiyor.