Küresel Isınma Dünya İklimini Daha da Kötü Etkileyecek
“Gulf Stream” olarak bilinen AMOC yani Atlantik Meridyonel Devir Dolaşımı’nın küresel iklim değişikliği nedeniyle çökebileceği Danimarkalı bilim insanları tarafından açıklandı. Peki bu olasılık gerçekleşirse dünyayı nasıl bir değişim bekliyor? Bu sorunun cevabı hiç de iç açıcı gözükmüyor.
Gulf Stream Nedir?
Dünya iklimini okyanus akıntıları oluşturur ve Gulf Stream dünyadaki en önemli iklim oluşturan akıntıdır. Körfez Akıntısı Gulf Stream, Kuzey Atlantik Akıntısı'nın bir parçası olan, Meksika Körfezi'nden başlayıp Birleşik Krallık'ın kuzeyine kadar devam eden bir sıcak su akıntısıdır.Kuzey Ekvator Akıntısı'nca beslenir. Avrupa'nın kuzeyindeki iklimi yumuşatarak yaşanabilir kılar. Gulf Stream olmaz ise Avrupa buzul çağını yaşar. Körfez akıntısı, yolculuğuna Meksika Körfezinden başladıktan sonra Kuzey Amerika'nın doğu kıyılarını takip ederek, Florida kıyılarına oradan da Newfoundland'a hareket eder. Akıntı bundan sonra Atlantik Okyanusu'nu geçer ve 30°D, 40°K dolaylarında ikiye ayrılır; bir kolu Avrupa'nın batı kıyılarına ulaşır, öteki ise Batı Afrika kıyılarına doğru hareket eder. Akıntı'nın Meksika Körfezi'ndeki hızı 3,5 knot (6,5 km/saat) olarak ölçülmüştür. Buradaki debisi 30 milyon metreküptür ki Mississippi nehrinin birkaç yüz katıdır. Hatteras Burnu'nda hızı 1 knot'a kadar düşer. Kıta sahanlığından akan akıntının sıcaklığı kıtanın sahilinden akan soğuk güney akıntısıyla Soğuk Duvar adı verilen yapıyı oluşturur. Burada akıntının derin mavi suları diğer sulardan rahatlıkla ayırt edilebilir. Körfez Akıntısı'nın en temel etkisi, Avrupa'nın kuzeybatısının ısınmasını sağlamasıdır. Coğrafî konumu düşünecek olursak, Kuzey Avrupa, Sibirya ile aynı enlemdedir. Ancak akıntı, Kuzey Avrupa'nın, özellikle de İngiltere'nin ikliminin ılıman ve nemli olmasını sağlamaktadır. Bölgede limon ve çeşitli astropik bitkilerin yetişebilmesinin nedeni de bu akıntıdır.
Gulf Stream Nasıl Çöküyor?
Dünya’nın iklim dengesini sağlayan “Gulf Stream” sıcak su akıntısının küresel iklim değişikliği nedeniyle çökebileceğine yönelik araştırma, tüm dünyada endişe yarattı. Danimarkalı uzmanlar, küresel sıcaklık ortalamasında 4.5 derecelik bir artış yaşanması halinde sistemin çökeceğine dikkat çekerek, bazı bölgelerde aşırı sıcaklıklar bazı bölgelerde ise buzul çağının yaşanabileceğini, aşırı kuraklığa bağlı tarımsal üretimin büyük darbe alacağını belirtiyor. Yeni bir araştırma, Avrupa’nın kuzeyindeki iklimi yumuşatarak yaşanabilir kılan Gulf Stream sıcak su akıntısının iklim değişikliği nedeniyle 2025’ten itibaren “her an” çökebileceğini ortaya koydu.
“Nature Communications” dergisinde yayımlanan araştırma kapsamında Danimarka’daki Kopenhag Üniversitesi’nden bilim insanları, son 150 yılın okyanus sıcaklık verilerini yenilikçi istatistiksel araçlarla birleştirdi. Bunun sonucunda,mevcut sera gazı emisyonları devam ederse, Gulf Stream’in çökme olasılığının bu yüzyılın sonuna kadar “yüzde 95” olduğu tespit edildi. Uzmanlar, iklim değişikliğiyle mücadele için önemli bir adım atılmazsa büyük olasılıkla çöküşün 2057’de gerçekleşeceğini, ancak çöküşün iki yıl kadar erken bir tarihte meydana gelme ihtimalinin olduğunu da belirtti. Resmi olarak Atlantik Meridyonel Devir Dolaşımı (AMOC) olarak bilinen akıntı sisteminin, Meksika Körfezi’nden İngiltere’ye ılık su getiren itici güç olduğunu ve Batı Avrupa’da ılıman kışlardan sorumlu olduğunu belirten uzmanlar, bu sistemin çökmesinin dünyada yeni bir “buz devrini” başlatabileceğini söyledi.
Dünyada Küresel Isınmanın Önüne Geçmek Gerekiyor
Bilim insanlarına göre, sistemin çökmesi durumunda, Afrika, Karayipler ile Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi Güney Amerika ülkelerinin çoğu aşırı sıcaklıklara maruz kalırken, Avrupa ise “donacak”. Çalışmayı yürüten ekipten Prof. Peter Ditlevsen, “Bence çok endişelenmeliyiz. Bu çok, çok büyük bir değişiklik olur. AMOC 12 bin yıldır hiç çökmedi” dedi.
Dünya Aç Kalacak ve Tarım ürünleri Yok Olacak
Gulf Stream sıcak su akıntısı ortadan kalkarsa Avrupa soğuktan donacak ve tarım olumsuz etkilenecek. hatta tarım ürünleri yetiştirilemeyecek. Böyle bir durumda İngiltere’nin olduğu bölgede çok aşırı bir soğuma meydana gelecek. Bu aşırı soğuma bölgedeki tarımsal ürünler üzerinde çok olumsuz etkili olacak. Bir çok ürün yetişemeyecek. Artan dünya nüfusu beslenemeyecek. Dolayısıyla iklim değişikliği dünyadaki en önemli problem. Dünya genelinde sıcaklık artmaya devam ederken dünyada bazı bölgelerde daha soğuk ve kurak bir dünya bizleri bekliyor.
Filimlere Konu Olmuştu
Hollywood konuyu ele almış ve film yapmıştı. AMOC, 115 bin ila 12 bin yıl önce meydana gelen buzul çağları döngüsünde tekrar tekrar çökerek yeniden başlamıştı. Bazı uzmanlar ise sistemin ne zaman çökeceği konusunda şüphelerinin bulunduğunu, derin analizlerin yapılması gerektiğini ifade ettiler. Küresel ısınmanın bir sonucu olarak okyanus akıntılarının durmasının etkisiyle yeni bir buz devrinin tetiklenmesi, 2004 yapımı Hollywood filmi “Yarından Sonra”ya konu olmuştu. Bilim insanları, Gulf Stream çökerse, Batı Avrupa’ya çok daha az ısı ulaşacağını ve bölgenin “Yarından Sonra” filminde tasvir edilen türden “çok şiddetli kışlara” sürükleneceğini öngörüyor. Başka bir çöküş durumunda, Avrupa’da sadece kışlar çok daha soğuk olmayacak, aynı zamanda yaz kuraklıkları, fırtınalar ve sıcak hava dalgaları da muhtemelen daha yaygın hale gelecek.
Kaynak: Milliyet, 27 Temmuz 2023