Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafında yeni yayımlanan tebliğ ile, kamu ihalelerinde yeşil çimento kullanımı zorunlu hale geliyor. Çevresel sürdürülebilirlik ve teknik verimliliğiyle ön plana çıkan yeşil çimento kullanımını teşvik etmek amacıyla; kullanılacak çimentoda klinker/çimento oranı en fazla 0,80 olarak satın alınacak ve bu oran 2030’da 0,75’e inecek. Bu olumlu ve sevindirici gelişme sayesinde ülkemizdeki binaların gömülü karbon emisyonları önemli oranda düşecek. Konu inşaat sektöründe sürdürülebilirlik bağlamında bir ilk ve önemli bir gelişme.
Yeşil Çimento Nedir?
Çimento yapı sektöründe yüksek emisyon ile üretilen ve uygulanan bir yapı malzemesidir. Betonun içindeki değeri ile betonun da emisyonlarını yukarıya çekmektedir. Bu duruma çimento ve beton yüksek bir karbon ayak izine sahip de diyebiliriz. Ülkemizde binalar ve altyapılar büyük oranda çimentodan yapılmış betonarme taşıyıcı sistemi ile üretilmektedir. Yüksek bir karbon emisyonu kaynağı olan çimento ve beton bu hali ile Türkiye’nin ulusal emisyon azaltım önlemlerine mani olabilmektedir. ÇŞİDB, özellikle binaların operasyonel emisyonlarını düşürmeye yönelik tedbirler almaktadır. Ancak yapı sektöründe, yapı malzemelerin bünyelerindeki karbon emisyonlarına bu güne kadar her hangi bir uygulama yapılmamıştı. Tebliğ bu anlamı ile yapı sektöründeki tüm yapı malzemelerinin emisyonlarının ilerideki dönemde düşürülmesi için ele alınacağını da bizlere gösteriyor. İşte burada yeşil çimento nedir sorusu akıllara geliyor.
Yeşil çimentolar, tebliğ kapsamında, CEM I-Portland çimentosu haricinde TS EN 197-1 standardında yer alan ve/veya içeriğinde %95’ten daha az klinker ve %5’ten daha fazla mineral katkı içeren ve içeriğine eklenen (kalker, silis dumanı, uçucu kül, puzolan ve benzeri) mineral katkılara göre kendi içerisinde farklı gruplara ayrılan çimentoları, ifade etmektedir. İçeriğinde bulunan geri dönüşümlü içerik veya düşük emisyonlu içerik sayesinde çimentonun birim m3 başına emisyonları düşmektedir. Bünyedeki düşük emisyon nedeni ile bu çimentolara yeşil çimento adı verilmektedir.
Örnek vermek gerekir ise, bir beton ürününün içine geri dönüşüm ile elde edilmiş, (pre-consumer recycled content) yani tüketici öncesi geri dönüşümlü içerik ilave ettiğinizde bu ilave ettiğiniz düşük emisyonlu içerik oranında ürettiğiniz betonun emisyonlarını düşürürsünüz. Geri dönüşümlü su, silis dumanı vb buna güzel örneklerdir.
Kamu İhale Sözleşmelerinde Düşük Karbon Emisyonuna Sahip Yeşil Çimento Kullanımının Yaygınlaştırılmasına İlişkin Tebliğ İçeriği
Amaç ve Kapsam
MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, CEM I-Portland çimentosu yerine çevresel etkileri, teknik üstünlükleri ve maliyet avantajlarıyla öne çıkan daha düşük klinker oranına ve karbon emisyonuna sahip yeşil çimentoların (CEM II, CEM III, CEM IV, CEM V ve benzeri) kullanımını teşvik etmek ve kamu yapım işi sözleşmeleri ile çimento içerikli mal alımı ihalelerinde belirlenen sınırlamaları tanımlamaktır.
Dayanak
MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 112 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3- (1) Bu Tebliğde geçen;
a) CEM I-Portland çimentosu: İçeriğinde en az %95 oranında klinker ve en fazla %5 mineral katkı içeren geleneksel portland çimentosunu,
b) Klinker: Çimento üretiminde pişmiş kil ve kalkerin birleşiminden oluşan iri taneli malzemeyi,
c) Klinker/çimento oranı: Çimentonun içeriğindeki klinker miktarının çimento miktarına oranını,
ç) Yeşil çimentolar: CEM I-Portland çimentosu haricinde TS EN 197-1 standardında yer alan ve/veya içeriğinde %95’ten daha az klinker ve %5’ten daha fazla mineral katkı içeren ve içeriğine eklenen (kalker, silis dumanı, uçucu kül, puzolan ve benzeri) mineral katkılara göre kendi içerisinde farklı gruplara ayrılan çimentoları, ifade eder.
Uygulama
MADDE 4- (1) Çevresel sürdürülebilirlik ve teknik üstünlükleriyle ön plana çıkan yeşil çimento kullanımını teşvik etmek amacıyla;
a) 1/1/2025-31/12/2029 tarihleri arasında kamu yapım işi sözleşmeleri ve çimento içerikli mal alımı ihalelerinde kullanılacak çimentoda klinker/çimento oranı en fazla 0,80 olarak,
b) 1/1/2030 tarihinden itibaren kamu yapım işi sözleşmeleri ve çimento içerikli mal alımı ihalelerinde kullanılacak çimentoda klinker/çimento oranı en fazla 0,75 olarak, sınırlandırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 5- (1) Bu Tebliğ 1/1/2025 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 6- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı yürütür.
Ülkemizde yapı sektörü yeşil bina konusuna aşina olmaya başladı, devlet de üzerine düşeni yaparak konu ile ilgili gelişmeleri tebliğler ile destekliyor. AB’de yer alan bir çok bölge sıfır enerji binalar geçiş yapmışken, ülkemiz de yeşil bina konusunu gündeme alıyor.
Sürdürülebilir binalara erişmeden ülke emisyonlarını düşürmek, sıfır emisyon ülke hedefine varmak, enerji bağımlılığımızı gidermek mümkün görülmüyor. Bu nedenle sürdürülebilir yeşil binalara giden yol haritasında her adım çok kıymetli ve desteklenmeli. Kamu İhale Sözleşmelerinde Düşük Karbon Emisyonuna Sahip Yeşil Çimento Kullanımının Yaygınlaştırılmasına İlişkin Tebliğ’i, yapı sektöründe bünyedeki karbon emisyonu azaltımı adımı olarak tarihe düşülen bir not adeta.
Kaynak:
Kamu İhale Sözleşmelerinde Düşük Karbon Emisyonuna Sahip Yeşil Çimento Kullanımının Yaygınlaştırılmasına İlişkin Tebliğ. Tebliğ Tarihi: 16 Mart 24, Sayı: 32791